Henri Smulders 1863 – 1933
Wordt gezien als de eerste Nederlandse olympiër en ook nog’s met een podiumplaats. Deed mee aan de spelen van 1900 in Parijs en eindigde met zijn team op de tweede plek. Voor hen geen bloemen, een mooi lint of een medaille. Daar deden ze toen niet aan, wel kreeg hij als beloning 1400 Franse Franken.
Alles gaat voorbij, als een schip, dat het klotsende water doorklieft’. Zo staat het op het bidprentje van Henri Smulders (1863-1933). Ja, hij had wel iets met water, weten zijn nazaten. Maar sport? Nee, dat hebben ze pas zeventig jaar na zijn dood vernomen. Lange tijd zijn alle Nederlandse prestaties op de Spelen in 1900 onopgemerkt gebleven. Met baron Van Tuijll van Serooskerken is Nederland zes jaar eerder wel betrokken bij de oprichting van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) in Parijs, maar wanneer er Olympische Spelen in de Franse hoofdstad worden gehouden, ontbreekt Nederland. Officieel althans.
In het Gouden Boek van het Nederlandsch Olympisch Comité (1962) valt namelijk te lezen:
‘Van Tuijll en zijn gelegenheidscomité konden voor de Spelen van Parijs in 1900 geen vertegenwoordiging samenstellen.’
Maar de sportwedstrijden rond de Exposition Universelle van 1900 in Parijs, de wereldtentoonstelling, wakkeren de belangstelling wel aan. In maart 1900 volgt via het blad ‘De Nederlandsche Sport’ een oproep voor deze Championnats d’Exposition.
‘Door het tentoonstellingscomité te Parijs worden groote zeilwedstrijden bij Meulan georganiseerd. Als de eigenaren van jachten, zooals onder meer Mascotte, Zwaluw, Go-ahead, enz. besluiten konden er aan deel te nemen, twijfelen wij niet of zij zouden een goed figuur maken en een flink bedrag der waarlijk niet minne prijzen thuisbrengen. Wij hopen, dat de eigenaren dit eens ernstig in overweging zullen nemen, daar het, van alle zijden bezien, ons niet onvoordeelig lijkt.’
De oproep blijkt interesse op te roepen bij Henri Smulders. Hij is eigenaar van de Mascotte, een sharpie waarmee hij kan starten in de klasse 3-10 ton. Bij wedstrijden in Nederland en België finisht de Mascotte regelmatig voorin. Het beloofde prijzengeld van 50.000 Franse francs is een extra lokmiddel. De discussie over amateurisme speelt nog een ondergeschikte rol in die dagen. Pierre de Coubertin, de geestelijke vader van de moderne Olympische Spelen, hanteert het standpunt dat de concurrentieverhoudingen zuiver moeten zijn. Aangezien premies bij zeilwedstrijden gemeengoed zijn, kan geld de olympische geest bij de zeilers niet verstoren.
Niet alleen de Olympische Spelen, ook zakelijke belangen van het bedrijf leiden Henri Smulders in 1900 naar Parijs. Liefst 48 miljoen bezoekers trekt de wereldtentoonstelling, met de gloednieuwe Eiffeltoren als symbool. Het bedrijf van Smulders presenteert er de nieuwste versies van een baggermachine en een stoomketel, speciaal bedoeld voor een grote locomotief.
Smulders junior, bijna 37 jaar dan, komt bij de zeilwedstrijden aan zijn trekken. Hij is eigenaar van het jacht Mascotte en in die hoedanigheid hoeft hij niet aan bijzondere sportieve eisen te voldoen. Het belangrijkste werk aan boord is vermoedelijk voor de Rotterdamse brandweerman Chris Hooijkaas en Arie van der Velden, een Rotterdamse knaap van 18 jaar, van beroep zeevarende. Chris Hooijkaas fungeert als stuurman. De bemanningsleden tellen voor het tijdschrift Nederlandsche Sport niet mee als het blad op 19 mei de Nederlandse deelneming aan de zeilwedstrijden aankondigt:
‘De heer H. Smulders te Rotterdam heeft zijn yacht Mascotte voor de wedstrijden te Meulan ingeschreven. Bravo, heer Smulders! Van harte hopen wij dat u succes zult hebben, doch mocht zulks onverhoopt het geval niet zijn, dan verdient uw streven om onze Hollandsche vlag in den vreemde te ontplooien, waardering.’
De zeilwedstrijden hebben plaats in Meulan, 35 kilometer ten westen van Parijs, waar de Seine een wijde bocht maakt. Voor de klasse tot 10 ton hebben zich elf deelnemers gemeld; naast acht Fransen zijn dat Smulders, een Brit en een Amerikaan. De eerste regatta op 20 mei is bedoeld als een gezamenlijke galashow van de 64 deelnemers in alle klassen. Nog nooit zijn er zoveel zeiljachten op de Seine te bewonderen geweest. Na twee races op 24 en 27 mei kan het klassement voor Smulders worden opgemaakt. Met een tweede en een vierde plaats wordt de Mascotte als nummer twee gerangschikt.
De betekenis van dit succes krijgt pas vele jaren later enig reliëf in Nederland. De vroeg gehouden zeilwedstrijden worden nergens in verband gebracht met Olympische Spelen. Na de eerste race werpt ene meneer X zich op 26 mei 1900 in Nederlandsche Sport op als correspondent, opmerkelijk genoeg zonder de naam Smulders te noemen. Verder dan deze getuigenis valt er in oude kranten en tijdschriften niets te lezen over de zeilprestaties:
‘Het zal uw lezers waarschijnlijk wel interesseren iets van de Mascotte op de zeilwedstrijden te Meulan bij Parijs te vernemen en waar ik toeschouwer was. Aan den wedstrijd namen 64 jachten deel. De serie der Mascotte was 12 jachten groot, o.a. ook het oude jacht van Prins Hendrik, thans heetende Sans Gêne. Bij het begin van de race was er eenige wind en ging de Mascotte juist op tijd om 1 uur en 17 min, mooi door de boei en liep reeds spoedig op hare concurrenten uit. Ongelukkigerwijze trad na eenigen tijd windstilte in en was de hele race drijven, zoodat deze dag geen resultaten opleverde. Gisteren, tweeden dag, behaalde de Mascotte den tweeden prijs. PS. Mascotte werd door den amateur C. Hooykaas gezeild. Ook was nog aan boord de amateur Van der Velden van R’dam.’
Smulders ontvangt voor zijn prestaties 1400 Franse francs aan prijzengeld. Medailles bestaan nog niet, die zullen pas op de Olympische Spelen van 1912 worden uitgereikt. Bloemen of kransen ontbreken eveneens. Er worden slechts wat prullaria uitgereikt: gipsen beeldjes, snuifdozen, tabaksdozen, paraplu’s.
Pas in de jaren zestig wordt officieel vastgesteld dat Nederland in 1900 aan de Olympische Spelen heeft deelgenomen, én successen geboekt. Henri Smulders is dan allang overleden. Pas veel later vernemen zijn nazaten welk olympisch wapenfeit hun grootvader op zijn naam heeft staan. “Daar zijn in de familie helemaal geen verhalen van bekend, bizar om dat nu te horen”, bekent kleinzoon Folke Smulders in 2004.
Met medewerking van Jeroen Smulders en Ton Wetzer
Wekelijks verschijnt er een mini-biografie op Zeilhelden over een Nederlandse of Vlaamse zeiler m/v die iets bijzonders heeft gepresteerd. Als je denkt dat je naam hebt die in deze galerij niet mag ontbreken stuur dan een mailtje naar redactie@zeilhelden.nl
