Karma-blog: ‘Aan de slag’
Werner Toonk is IT-projectmanager en zeiler. Na een barre tocht door de Zuidelijke Oceaan meerde hij zijn stalen tweemaster in 2018 aan in Nieuw Zeeland. Terug in Nederland publiceerde hij het boek Karma van Staal over zijn 200 dagen durende reis met verschillende opstappers. Dit jaar pakt hij de draad weer op en zeilt verder naar Kaap Hoorn. Via zijn blog op karmavanstaal.nl houdt hij ons op de hoogte.
Thu 11 Jan 2024 14:59 (CET)
Aan de slag!
06:04. Local time. Ik heb net de wacht weer over genomen. Oscar ligt al in de achterhut. Veel tekst was er niet voor de overdracht. Ik probeer ‘s nachts en ‘s ochtends altijd zo lang mogelijk te blijven liggen. Hij duikt zo snel mogelijk z’n kooi in.
Ik slaap naast de kaartentafel en de ingang van de kajuit. Afhankelijk van het weer en de omstandigheden, is ‘klaar zijn voor de wacht’ een kwestie van minder dan een minuut. Dan verruil ik m’n slaapzak, voor het bankje achter de kaartentafel.
Vanmorgen was zo’n ochtend. Nog even snoozen, checken of er urgente berichten zijn en eruit. In m’n Merino broek en shirt achter de kaartentafel. Blote voetjes nog.
Buiten is het prachtig. Brekend daglicht dat onder De Cruising Chute aan de horizon verschijnt. We varen richting de zon, althans, richting waar die opkomt. ‘s avonds gaat ‘ie achter ons weer onder.
Het zou wel eens een van de laatste ochtenden kunnen zijn dat ik op deze tocht wakker wordt met dit licht weer zeil. De voorspellingen voor de komende dagen zijn wind, wind en nog meer wind.
Morgen gaat het beginnen. Daar zijn we ook wel weer aan toe. We sukkelen nu al dagen met dagafstanden die ver onder het gemiddelde liggen. Overdag zitten we buiten met ontbloot bovenlijf. We zijn bijna vergeten hoe we een rif moeten leggen.
Als het waait, dan kost het natuurlijk net even wat meer tijd om me voor te bereiden op de wacht. Pak aan, laarzen aan, vest aan en dat in het donker met een klein rood lampje, op een boot die op de golven stuitert. Ook dat went.
Vanmorgen is het rustig. Net alsof je thuis op staat en lekker in je slaap kostuum (wat dat dan ook mag zijn) naar de koffie loopt.
Veel tekst was er niet nodig voor de overdracht. De condities zijn hetzelfde als toen ik om middernacht de nacht aan Mitchel gaf. Geen andere schelpen in de buurt. Zo’n 7 knopen wind uit het westen. Het roer een paar geraden naar loef en zo’n 3 tot 4 knopen snelheid. De VMG zit daar net onder.
Voor de niet zeilers: VMG is net als SOG, STW en TWS een drie letter afkorting. Daar zijn er veel van. ETA ken je wellicht? Estimated Time of Arrival. De verwachte aankomsttijd. Die hangt bij een zeilboot altijd af van (o.a.) de nog te varen afstand en de SOG, de Speed Over Ground.
De SOG is vaak net wat anders dan de STW, de Speed Through Water. STW wordt gemeten door een mechanisch wieltje onder de boot. Dat geeft een aardige indicatie van de snelheid, maar het houdt geen rekening met stroming, het effect van golven of over welke boeg je ligt. Ook niet met de onnauwkeurigheid van het instrument zelf.
De SOG wordt bepaald via de satelliet op basis van de GPS posities. Die is erg nauwkeurig. Stroming, golven of helling van de boot worden automatisch weggelaten. Wat blijft is de afgelegde afstand over de grond. Of die grond nu op 5 kilometer diepte zit op minder dan tien meter dat doet er ook niet toe.
Naast de SOG is er de COG. De Course Over Ground. Stroming kan ervoor zorgen dat je een andere kant op vaart dan dat je aan het zeilen bent. Afwijkingen in het magnetisch veld van de aarde maken verder dat het kompas ook niet de werkelijke richting aan geeft. De COG wordt via de satelliet bepaald en is erg nauwkeurig.
Genoeg over drie letters. Er zijn er nog veel meer, maar die zijn voor nu niet relevant. Behalve dan de VMG, die net onder de SOG zit…
De VMG is de Velocity Made Good. Dat is de snelheid waarmee we op ons doel afgaan. We kunnen niet tegen de wind invaren en recht voor de wind is ook vrijwel geen doen, want dan maken we nagenoeg geen voortgang.
De wind moet iets van opzij komen om snelheid in de boot te houden. We kunnen dus helaas niet altijd recht op ons doel af. In de track zie je dat terug. Het is geen rechte maar een kronkelende lijn.
De snelheid is nu zo’n 4 knopen. De COG circa 30 graden, net wat te noordelijk. Ons waypoint staat op 83 graden (de BRG). De VMG is daardoor net geen 3 knopen. In het Nederlands: als we zo doorgaan, dan varen we vandaag 96 mijl (4 per uur), maar komen we maar 72 mijl (3 per uur) dichter bij onze bestemming.
De kunst is natuurlijk om zoveel mogelijk richting onze bestemming te varen. Dat gaat meestal beter als je oplet en actief stuurt, zeker bij licht weer als de windvaan wat traag is.
Aan de slag dus. Genoeg geblogd.
Fri 12 Jan 2024 09:54 (CET)
De vierde man
Als je onze tocht over deze immense oceaan een beetje volgt, dan denk je dat we met z’n drieën aan boord zijn. Toch? Daar doen we tenminste ons best voor. We letten op bij wat we posten op karmavanstaal.nl en op de social media platforms. We delen alleen foto’s waar Mitchel, Oscar en ik op staan en ook bij de One Minute Movies zijn geen andere mensen in beeld. Toch is er nog een vierde man! Iemand die net zo intensief meedoet, achter de schermen. Nu drie kwart van deze oversteek er (bijna) op zit, is het goed om die vierde man eens voor te stellen.
‘Krijg je nog advies van Ruud Kattenberg?’ vroeg een collega zeiler van de week. ‘Nou en of!’ Ruud wie, vragen de niet zeilers dan. Volgens z’n LinkedIn profiel is Ruud ‘Independent Online Media Professional’ en mede-eigenaar van Zilt Media producties. Dat klopt, vast, en hij is zoveel meer dan dat.
Ik ontmoette Ruud voor het eerst tijdens een cursus ‘Meteo aan boord’. Samen met Henk Huizinga vertelde Ruud over wat je als zeezeiler moet weten over het weer en wat je technisch moet kunnen om onderweg weersinformatie binnen te krijgen. Erg interessant en belangrijk om goed voorbereid lange oceaan oversteken te kunnen maken. Niet veel later stonden beide heren op een mooie dag aan boord van Karma om eens te kijken hoe de SSB-installatie aangesloten was en wat daar beter kon.
Toen ik solo naar de Shetlands vertrok om te ervaren of ik Karma ook in m’n eentje kan handelen op langere oversteken, leerde Ruud me qtVlm gebruiken. Open source software, waarmee je op basis van weerinformatie en de eigenschappen van je schip, berekeningen kunt uitvoeren. Zo kun je bijvoorbeeld berekenen wat een handig moment is om te vertrekken als je nog in de haven ligt. Als je al vertrokken bent, kun je bepalen welke koers je vandaag het beste kunt varen, om uiteindelijk over een week of twee op zo’n gunstig mogelijke manier op plaats van bestemming aan te komen. Daarnaast reageerde ‘ie als hoofdredacteur van het maandblad Zilt meteen erg enthousiast toen ik m’n verhaal over die tocht met hem deelde.
Vanaf het moment dat Koen en ik vijf jaar geleden in Brazilië losgooiden om opnieuw de Atlantic over te steken, is Ruud aan boord. Niet fysiek, maar als walnavigator. Voor die tijd had ik geen idee wat een walnavigator doet en waarom die belangrijk is. Ik had juist geleerd om zelf op zee relevante informatie op te halen, die te interpreteren en daarmee te rekenen zodat ik als schipper samen met de crew keuzes kan maken over de te varen koers. Maar een (goede) walnavigator doet zoveel meer.
Een groot voordeel van een walnavigator is dat ‘ie veel meer informatie tot zijn beschikking heeft dan de zeilers aan boord. Althans … zo was dat vroeger. Met de komst van de Pactor Modems, Iridium Go en helemaal nu met het high speed internet via Starlink is dat veranderd. Ook aan boord krijg je steeds meer informatie tot je beschikking. Vijf jaar geleden moest ik nog goed uitmikken hoe groot een Grib file kon zijn voordat ik ‘m kon downloaden. 80 kb was echt wel het maximum en dat duurde een kwartier. Nu haal ik meermaals per dag een bestand van 8 mb op in een paar seconden. 100 keer zoveel data in een fractie van de tijd.
We hebben nu steeds een gedetailleerde zestiendaagse verwachting van de roaring forties tussen Nieuw-Zeeland en Chili tot onze beschikking. Dat gaat niet alleen om de wind, de vlagen en het verloop van de gebieden met hoge en lage druk, maar ook om de golfhoogte en -richting, de kans op regen en de bewolking. Als we het zouden willen weten, dan is er nog veel meer informatie beschikbaar. Over de temperatuur van het water en de lucht bijvoorbeeld. Bovendien zijn er meerdere computermodellen met elk hun eigen verwachting.
Anders dan op de Atlantische en de Indische Oceaan blijkt het op dit afgelegen stuk van de wereld trouwens nog behoorlijk lastig voor computermodellen om accurate verwachtingen te berekenen. Alles wat verder dan drie dagen in de toekomst ligt, verandert vrijwel dagelijks. Blindvaren op die verwachtingen, dat kan dus zeker niet. Dat is precies waar de walnavigator in beeld komt.
Ruud heeft niet alleen al die data tot zijn beschikking, hij heeft er ook nog eens echt verstand van. Hij leest het weer, snapt wat de systemen doen en hoe ze elkaar beïnvloeden. Op de Zilt website heeft ‘ie alle relevante weerkaarten voor onze tocht handig onder elkaar gezet. Als zeiler weet ‘ie ook wat het weer betekent voor het gemak (of meestal het ongemak) voor de crew aan boord en voor de keuzes die voorliggen. Gaan we bij een windshift nu juist wel of niet over de andere boeg varen, houden we iets zuidelijker of iets noordelijker aan, en is het verstandig om de motor bij te zetten of juist niet? Als journalist is Ruud daarnaast ook nog eens in staat om dat in prachtige mails te verwoorden.
Dagelijks krijgen we een update van hem. Een mail met prachtige zinnen, de nodige humor en boordevol nuttige informatie. Het lichtpunt van de dag. Zodra zijn mail er is, gaan Oscar en ik er samen voor zitten. We leggen Ruud z’n interpretatie naast onze eigen analyse van de gribfiles, spelen eventuele vragen aan hem door en uiteindelijk maken we onze afweging in welke koers we varen en hoe we dat precies doen. Als schipper is dat vanzelfsprekend mijn verantwoordelijkheid, maar keuzes maak ik pas na afstemming met de bemanning en het advies van Ruud.
Graag deel ik één zo’n mail van Ruud. Dan kun je je er iets bij voorstellen en snap je meteen waarom we zo blij zijn met onze vierde man. Het is een bericht van eerder deze week, de Meteo update van zondag 7 januari:
“Hallo Karma Crew,
Zonder dat jullie je dat bewust waren, was vandaag een bijzonder moment in jullie tocht. Voor het eerst was de 16-daagse gribfile lang genoeg om Puerto Montt te bereiken. Dat betekent niet alleen dat de wind binnenkort gaat terugkeren maar ook dat jullie inspanningen om voortgang te maken niet voor niets zijn.
De reden dat ik zo’n lange termijn prognose zelden met jullie deel, geldt natuurlijk ook nu; het voorgespiegelde scenario kijkt te ver vooruit om volledig te kunnen kloppen. Als indicatie van de grootschalige ontwikkeling van de luchtdrukverdeling is het echter wel degelijk een nuttig instrument. Die duidt erop dat 150 mijl+ dagen niet veel zullen voorkomen, maar dat een gestage voortgang er na deze rustige periode wel weer in zit. Helaas zullen ook de komende dagen worden bepaald door lichte condities. Over wat dat concreet inhoudt verschillen de weermodellen nogal. Dat het ook de komende dagen nog niet al te hard zal gaan, staat echter wel vast.
Het overzicht is gebaseerd op GFS.
Zondag 7 januari
De huidige omstandigheden houden aan. NW8-10 in licht onstabiele condities door de nadering van een zwakke frontale zone.
Maandag 8 januari
Tijdens de nacht toenemend NE-N 10-12 met vlagen tot 15 knopen. Het front blijft een groot deel van de dag in de buurt maar ’s avonds zal dat voldoende naar het oosten zijn weggetrokken.
Dinsdag 9 januari
Geleidelijk naar west draaiende wind, rond 10 knopen.
Daarna… De grootste zekerheid lijkt de passage van een krachtig koufront op zaterdag. Tot dat moment blijven de condities over het algemeen iets te licht en iets te wisselend.
Strategie
Hoewel de weermodellen verschillend denken over de precieze windsnelheden, zijn ze het er unaniem over eens dat de beste route naar betere wind pal oost is. Jullie huidige aanpak zal naar verwachting ook de komende dagen de juiste zijn.
Groet,
Ruud”
Ik geniet van zo’n bericht. Op bijgaand plaatje is te zien hoe die zestiendaagse route er uit ziet. We zijn 5 dagen en 5 meteo updates verder. Het krachtige koufront komende zaterdag lijkt – mede door de keuzes van afgelopen week – net wat minder heftig over ons heen te trekken dan verwacht. Geen 54 knopen, maar 35 knopen. Voor de niet zeilers: geen windstoten van 100 km/ uur, maar van 65 km / uur. Dat maakt echt heel veel verschil. Wel komt er maandag en dinsdag nog weer een stevig front achteraan, waar nog veel meer wind in zit maar dat is nog net te ver weg om nu al te bepalen hoe we daarop moeten anticiperen.
Samen met Ruud houden we de ontwikkelingen in de gaten en zetten we de richting uit. Alles lijkt erop dat we nog zo’n tien dagen bezig zijn voordat we tussen besneeuwde bergtoppen Chili binnenvaren. Ondanks de onzekerheid in de verschillende modellen, staat 22 januari al een tijdje gepland als aankomstdatum voor Canal Chacao. Dat is de smalle doorgang tussen het Chileense vaste land en het eiland Chiloe. We moeten goed timen wanneer we daar naar binnen varen, want zonder stroom mee komen we er niet doorheen. Nu deelde Ruud vorige week al de relevante informatie over het getij en de maan. Wat enorm fijn zo’n betrokken walnavigator. Thx Ruud!
Nog een paar paar handige en leuke links:
1. Meer lezen over de samenwerking met Ruud over toen we moesten schuilen voor Cyclone Dumazile dat kan hier.
2. Het artikel over m’n solo tocht naar de Shetlands (Slapen aan boord, hoe doe dat eigenlijk) dat staat hier.
3. En speciaal voor de zeilers die meer willen met qtVlm: kijk eens naar deze video’s en die van Ruud en Henk op meteopalaver.nl. Heel handig!
Mon 15 Jan 2024 03:14 (CET)
Finally, there she is
Lady’s and gentlemen, we’ve got one!
Good news for Mitchel, it’s on camera as well! Movie will follow. We’ll have prepare for some true roaring forties weather first now. Wind will pick up, for 30 hours with quite some breeze and gusts. Thx to our shore navigator we’re in a good position again.
Werner maakt ook video’s aan boord van KARMA, die kan je hier bekijken.
Werner Toonk
