Odysseus: een zeilheld uit de prehistorie
Henk van Oosten reconstrueerde op basis van de geschriften van Homerus over sterrenbeelden en een circulaire Okeanos de route op zee van Odysseus. Maar welke zee? In zijn speurtocht benutte Van Oosten ook traditionele Polynesische navigatiekennis over sterren en stromingen op de Stille Oceaan. Zijn hypothese is dat Odysseus op de Atlantische Oceaan de circulaire Okeanos (de golfstroom) volgde van Spanje via de Kaap Verdische eilanden naar Amerika en terug.
Zeker 3000 jaar geleden waren er al schippers die zeilend de Atlantische Oceaan zijn overgestoken van Europa naar Amerika en terug naar de thuishaven. Zonder instrumenten. Van één schipper is dat bekend: Odysseus. Deze opvatting is af te leiden uit 2 geschreven teksten van Homerus van circa 2800 jaar geleden, die deels zijn gebaseerd op veel oudere orale verhalen van zeelui.
Homerus beschrijft in zijn ene boek (Ilias) enkele afbeeldingen op het nieuwe ronde schild van de strijder Achilles: 4 sterrenbeelden (Grote Beer, Orion, Hyaden, Pleiaden) en op de rand een circulaire Okeanos. In zijn tweede boek (Odyssee) geeft de godin Calypso aan Odysseus een vaarinstructie naar een volgende bestemming: de Grote Beer, die nooit een bad neemt in de zee, links houden, vervolgens het oog houden op ondergaande Boötes en de opkomende Orion en de Pleiaden.
Homerus noemt verder maar 2 andere sterrenbeelden: de Grote en de Kleine Hond. Sommigen veronderstellen dat de teksten door Homerus zelf zijn bedacht, fictie dus. Anderen denken dat Homerus zich wel gebaseerd heeft op echte gebeurtenissen in de Griekse wateren en de Middellandse zee. Zelfs in de oudheid veronderstelde een enkeling dat allerlei aspecten van Okeanos meer leken te wijzen op de Atlantische Oceaan dan op de Griekse wateren.
De zon was belangrijk overdag. ‘s Nachts waren dat de sterren, met name twee sterren loodrecht boven elkaar op de horizon. Naar het westen ( de Caribische eilanden) de ondergaande Betelgeuse (Orion) met er recht boven de heldere ster Procyon (Kleine Hond). Van Amerika via de Azoren naar de thuishaven in het oosten (in de vroege zomer) twee andere sterren: de opkomende Saiph (Orion) en er recht boven Aldebaran (Hyaden) . In beide gevallen een vorm van breedtegraad zeilen.
Odysseus mag van Calypso (Azoren) niet rechtstreeks naar huis maar moet een omweg maken. De combinatie van de in het noordwesten ondergaande Boötes met de in het oosten opkomende Alnilam (Orion) en recht erboven de Pleiaden wijst daarop. Dat duidt op een zuidelijker breedtegraad. Op de Atlantische Oceaan loopt die breedtegraad over de Canarische eilanden. Op de Middellandse zee loopt die breedtegraad over de Sahara en is niet per schip bereikbaar. Odysseus heeft echt op de Atlantische Oceaan gevaren!
Odysseus is in deze theorie de zeezeiler die in prehistorische tijden de Atlantische Oceaan heeft overgestoken én weer is terug gekeerd in de thuishaven. Dankzij de circulaire golfstroom, de zon en de sterren! Een echte zeilheld.
Zeilers, die tegenwoordig de Atlantische Oceaan oversteken volgen de route van Odysseus. Mét instrumenten. Een Atlantische Odyssee.
Henk van Oosten
Zie ook https://www.homerdecoded.com
