Sailing Sea Rover: Nazaat van een Kaapvaarder
Zoon Dickie Rensen is afstammeling van een kaapvaarder die Daniel Verbaan heette en die met zijn schip de ‘De Dappere Patriot’ in 1781 de lucht in vloog. Dat gebeurde op 13 augustus voor de rede van Texel, toen Verbaan met zijn bemanning in gevecht verwikkeld was met een Engelse tweemaster die onder bevel stond van ene captain Drury.
Eerst geloofde Dick mij niet maar na de bewijstukken gelezen te hebben is hij er best een beetje trots op.
Natuurlijk ben ook ik een verre nazaat van deze beruchte kaperkapitein uit Scheveningen. Maar voor Dick is het leuker om te weten dat er kaperbloed door zijn aderen vloeit, want hij is zeezeiler en ik niet.
Mijn oma, Willemine Janna Verbaan, diste het verhaal over haar verre en dappere voorvader, die kaper was met zekere regelmaat op. En niet een van de kleinkinderen nam haar echt serieus. Dan keek ik haar met ogen als schoteltjes aan en dacht bij mezelf dat mijn lieve oma nu toch wel heel erg oud begon te worden. Totdat ik haar verhaal op zekere dag op het internet ging checken en op een artikel stuitte van J.T. Bremer met als titel “De explosie van de kaapvaarder de Dappere Patriot”(1781). Ook in een aantal boeken over de Vierde Engelse Oorlog ( 1780-1784) die de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden met de Engelsen uitvocht, komt de naam van het schip “De Dappere Patriot” met zijn kapitein Daniel Verbaan regelmatig voor.
Al lezend begon ik me steeds meer te realiseren dat mijn oma- de moeder van mijn vader- het al die tijd bij het rechte eind had gehad. Het hele verhaal over de kaapvaarder Daniel Verbaan werd van A tot Z in alle literatuur bevestigd die ik er op nasloeg. Met een gevoel van lichte schaamte dacht ik terug aan die momenten dat ik mijn oma heimelijk uitlachte en haar wel een hele grote duim toedichtte. Excuses maken kon niet meer. Ze overleed in 2000 op 99-jarige leeftijd.
Ik moest weer hevig aan mijn verre zeemansvoorvader denken toen ik met zoon Dick op zijn zeilschip de SEA ROVER Franse ‘piratennesten’ als Roscoff, Calais en Duinkerken passeerde; zeilend van het Griekse Lefkas naar zijn toekomstige thuishaven in Rotterdam. Dick leerde vooral goed zeilen door het gewoon te doen. Elke keer weer en steeds opnieuw. Zo ontwikkelde hij, los van de paar diploma’s die hij bemachtigde een intuïtieve manier van zeilen: hij voelt wat zijn schip nodig heeft om het perfect door de golven te laten snijden.
Ongeveer in dezelfde tijd dat autodidact en bed-bed-overgrootvader Daniel Verbaan de Noordzee onveilig maakte, terroriseerden zijn Franse collega’s de Atlantische Oceaan die uitmondt in het Kanaal. En nu voeren wij hier ook met een zeilschip waarvan de naam niet had misstaan in de tijd dat kaapvaarders als Daniel Verbaan de zee afschuimden.
Maar er was één groot verschil tussen de Franse kapers en de Nederlander. De Fransen waren beroepspiraten. Maar kaperkapitein Daniel Verbaan voer in opdracht van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden die in tijden van oorlog koopvaarders aanmoedigde kanonnen te plaatsen en de marine te helpen in de strijd tegen de vijand. Een lucratieve handel voor wie het er levend van afbracht want de kaperkapitein die erin slaagde een vijandelijk schip te overmeesteren kon rekenen op een heel groot deel van de buit nadat de financiers en aandeelhouders van het kaperavontuur eerst waren afbetaald.
Zo kon het gebeuren dat de “Dappere Patriot” op maandag 13 augustus 1781 op ongeveer zes mijl ten zuidoosten van Texel op de Engelse tweemaster de “Cameleon” met een 90- koppige bemanning en 14 ‘zesponders’ (kanonnen) stuitte. Om ongeveer kwart voor negen waren de twee schepen elkaar zo dicht genaderd dat “men een beschuyt van het eene schip op het andere kon smijten’, zo staat in het verslag aan de Staten Generaal te lezen. De Engelse kapitein eiste op hoge toon dat “de Hollander” zijn vlag zou strijken voor die van zijn Koning. Daarop werd van Nederlandse zijde terug geschreeuwd: “Strijk zelf (uw vlag), Engels hondsvot.” Daarop kreeg de “Cameleon” de volle laag. “Toen volgde het hevigste en hardnekkiste gevegt dat men ooyt zo digte bij van eenig Hollandsche particuliere kaper gezien heeft”. Het verslag van J.T Bremer eindigt dramtisch. “En toen gebeurde het. Terwijl de twee schepen -‘tot half tien uuren raa aan raa vogten’. – vloog “den Dapperen Patriot” op eene geweldige en deplorabele wijze in de lugt met zijn geheele moedige, dog allerbeklaagenswaardige equipagie ten getalle van 54 menschen.”
Inmiddels zeilen we het gebied van de Franse kaperkapiteinen langzaam uit. Je hoeft maar even te kijken naar de kleine inhammen en hoog opgestapelde rotsblokken en je snapt dat dit zeelandschap zich uitermate goed leent voor lucratieve rooftochten zonder het risico te lopen te worden opgepakt. Morgenochtend om 05.00 uur varen we de haven Cherbourg binnen en dan is het nog maar een kleine week voor we in Rotterdam aankomen.
Rik Rensen – 13 november 2022
eigendom van W. van der Plas, Katwijk.
