Met Ross naar Rio! Fietsen? Je bent knettergek!
Yvette Ross woont in Rio en schrijft voor Zeilhelden in de aanloop naar de Olympische Spelen over het leven in Rio, de eigenaardigheden van de Brazilianen en ze geeft tips aan Rio-gangers.
Fietsen, Nederlanders worden er over de hele wereld om herkend. Gelukkig wordt er in Brazilië ook gefietst hoewel er grote verschillen zijn tussen staten en steden.
Toen we in Campinas gingen wonen, heb ik een fiets aangeschaft. Auto’s in Brazilië zijn namelijk minimaal drie keer zo duur als in Nederland en ik weiger tot op de dag van vandaag om een dure auto aan te schaffen als ik mijn kinderen ook met de fiets naar school kan brengen. Mijn fietsplan werd direct beantwoord met bezorgde fronzen en waarschuwende woorden: “Het is hier geen Nederland, automobilisten zijn niet gewend aan fietsers” en “Fietsen worden hier gestolen, hoor”. Of: “Het verkeer is onveilig en er zijn rovers op straat”. Deze laatste waarschuwingen gingen dan gepaard met eigen of andermans ervaringen met berovingen inclusief vuurwapens.
Ik vind mezelf behoorlijk dapper, maar werd er toch wel angstig van. Helemaal in tijden van crisis en groeiende armoede, als mensen geen uitweg meer zien zou dit vaker kunnen gaan voor komen. Als ik mijn fietsplan wilde doorzetten, zou ik er dus voor moeten zorgen dat ik voldoende zou opvallen in het verkeer en er tegelijkertijd niet als een voor overvallers uitnodigend uithangbord zou uitzien. Na het uitzoeken van een opvallende fiets en dito helmpjes voor de kinderen heb ik mijn rugzak voorbereid waar buiten mijn telefoon niks van waarde in zou zitten. Kopieën van relevante documenten, een klein beetje cash en een lijstje met telefoonnummers in geval mijn telefoon toch gestolen zou worden. Tot slot koos ik een route uit waar het verkeer niet al te druk was en fietste alleen met daglicht. Dat werd de start van een heus avontuur!
Elke dag bracht ik de kinderen op de fiets naar school en elke dag reed ik dezelfde route langs winkels, taxi posten, bushaltes, en zo voort. Er wordt weinig gefietst in Campinas, laat staan met twee kinderen in een fietsstoeltje. In het begin was het dan ook een vreemd gezicht en dat had tot effect dat automobilisten me voorrang verleende op kruisingen. De buschauffeurs waar ik zo voor was gewaarschuwd, maakten al gebarend naar het andere verkeer de kruising voor mij vrij. Motorrijders die naast me voor een verkeerslicht stopten, maakten van het moment gebruik om met de kinderen een praatje te maken en soms bleef er een auto achter me hangen om een foto te maken. Als de fiets een paar dagen kapot was geweest had men ons gemist en winkeliers waren blij als ze ons weer zagen. Het hoogtepunt was toen we een kijkje gingen nemen bij de opening van een fietspad. Mensen wilden met ons op de foto en voor een item op regionale TV werden we door een journalist geïnterviewd. Tja, en dan ben je ineens een lokale beroemdheid die op de vreemdste plaatsen wordt herkend! Zo zie je maar dat wat in Nederland heel gewoon is, in het buitenland tot vreemde taferelen kan leiden.
Waarschijnlijk hielden andere mensen hun hart vast, maar ik heb me geen moment onveilig gevoeld.
Ook in Rio doe ik bijna alles op de fiets en dat is een heel stuk gemakkelijker want er zijn meer fietspaden en het deel van de stad waar ik kom, is vlak. Er wordt hier veel meer gefietst, ook met kinderen, waardoor het verkeer er meer aan gewend is. Naast de postbodes bezorgt bijvoorbeeld iedere zichzelf respecterende horecagelegenheid eten per fiets door de wijk. IJsblokjes worden in grote lekkende zakken op bakfietsen bezorgd bij de restaurantjes, de wasserettes brengen per bakfiets de was rond en ook de wekelijkse boodschappen kun je per fiets laten bezorgen. Dat er veel meer wordt gefietst, is overigens geen garantie voor fietsvriendelijk gedrag bij de overige verkeersgebruikers. In mijn beleving kijken automobilisten vaak niet verder vooruit dan de auto voor zich. En als die stil staat, dan ga je natuurlijk toeteren ook al staat een kruising volledig geblokkeerd en kan niemand voor- of achteruit. Voorsorteren gebeurt eigenlijk ook niet, op het allerlaatste moment invoegen werkt toch ook? Autorijden als een Carioca noemt men dat hier. Uitkijken dus, want je kunt er op de fiets niet van op aan dat de automobilisten voorspelbaar gedrag vertonen.
Gelukkig zijn er ook bewegingen in de goede richting. Zo is er in Brazilië wetgeving die zegt dat iedere grote stad een plan moeten hebben om de mobiliteit duurzaam te verbeteren en onder andere het fietsen te promoten. Daar wordt in de gemeente Rio dus ook aan gewerkt. Mede in het kader van de Olympische legacy is er onlangs een nieuw fietspad geopend dat Zona Sul verbindt met Sāo Conrado (richting Olympic Park). Hierdoor is het mogelijk om bijna 15 kilometer aaneengesloten te fietsen langs het strand. Daarnaast heeft Rio een fietsenproject net als vele grote steden in Europa. Gesponsord door een grote Braziliaanse bank zijn er verspreid over de stad fietsstations te vinden met, jawel, oranje fietsen. Met een dag- of maandpas kun je heel goedkoop een fiets gebruiken. Nederlanders die de Olympische Spelen komen bezoeken, kunnen zich dus echt helemaal thuis gaan voelen!Maar, als je besluit te gaan fietsen, wees je altijd bewust van mogelijke risico’s, bereid je goed voor en pas je verwachtingspatroon aan. Als je in Nederland verwacht dat de meeste automobilisten zich aan de regels houden dan kun je in Brazilië, en in Rio in het bijzonder, beter verwachten dat niemand dat doet. Overigens geldt dat ook als je in de auto zit!
