Karma-blog: ‘Een pijnlijk verhaal’
Werner Toonk is IT-projectmanager en zeiler. Na een barre tocht door de Zuidelijke Oceaan meerde hij zijn stalen tweemaster in 2018 aan in Nieuw Zeeland. Terug in Nederland publiceerde hij het boek Karma van Staal over zijn 200 dagen durende reis met verschillende opstappers. Dit jaar pakt hij de draad weer op en zeilt verder naar Kaap Hoorn. Via zijn blog op karmavanstaal.nl houdt hij ons op de hoogte.
Thu 18 Jan 2024 07:54 (CET)
Een pijnlijk verhaal
Laat ik beginnen met het goede nieuws: Alles doet ’t nog. 50 waren de kerels van Doe Maar toen ze dat liedje maakten. Rete oud. Ik ben het nu zelf. Alles doet ’t nog. Vanzelfsprekend is het niet en het ging maar net goed. Pijnlijk is het wel.
We varen onze laatste mijlen op de zuidelijke Pacific. Het voelt alsof we er al bijna zijn. Nog maar 600 mijl. Iets meer dan tien procent. De realiteit is ook dat het nog net zo ver is als even op en neer naar Noorwegen. Dat is goed te overzien, maar niet iets wat je in een weekendje – laat staan op een vrijdagmiddag – even doet. Het gevoel aan boord is anders. Het voelt alsof we er al bijna zijn en het voelt goed. Die enorme oversteek, de Mount Everest onder de oceaan oversteken, hebben we zometeen in onze zak en wat is het gaaf.
De goede vooruitzichten versterken het goede gevoel. We hebben de afgelopen weken geleerd dat verwachtingen verder dan drie dagen in de toekomst uitermate veranderlijk zijn, maar dat wat de modellen nu aangeven is erg stabiel en ziet er echt heel goed uit. We hoeven nog maar twee keer te gijpen en dan varen we langs de besneeuwde toppen Chili binnen. En laat het daar nou net misgaan.
Eerst voor de niet zeilers: Wat is gijpen? Gijpen is het zeil van de ene kant van de boot naar de andere kant brengen, terwijl de wind van achter blijft komen. Eerst van rechtsachter, dan van links achter (of andersom). Gijpen is gewoon een gecontroleerde handeling die je als zeiler vaak uitvoert. Het helpt om te zorgen dat de boot op koers blijft.
Anders is het bij ‘klap gijpen’. Dan gaat de giek ineens ongecontroleerd van de ene naar de andere kant en komt ie met een klap tot stilstand. Zeker bij stevige wind moet je dat voorkomen. Een ‘klap gijp’ maakt dingen stuk, zelfs op zo’n stevige boot als Karma. Een ander ding waar je bij een gijp goed op moeten letten is dat je op tijd je hoofd omlaag houdt, want zo’n giek tegen je hoofd heeft vergaande consequenties en een game over is geen ondenkbeeldige uitkomst.
Nou, zo gek was het allemaal niet en zoals gezegd: alles doet het nog. Maar we worden overmoedig, laks en onoplettend. Daar kregen we vandaag een hele harde waarschuwing van.
We hebben het eten net op en zitten met z’n drieën buiten in de kuip. Risotto, met blauwe kaas, verse crawlsla (thx voor de inspiratie Erik!) en gegrilde tonijnsteak. Het uitzicht op de oceaan is prachtig. Grote golven rollen op een nog veel grotere deining onder Karma door. We gaan mee omhoog, kijken mijlen ver, over niets dan leegte waar donkerblauw water en helder wit schuim elkaar afwisselen. Dan gaan we weer naar beneden, de golf blokkeert ons uitzicht, rolt krachtig verder. Aan de bovenkant, net onder het schuim, een randje kristalhelder ijzig blauw water. Onmogelijk om op camera vast te leggen. Maar dit is een van de redenen waarom ik zo graag terug wilde naar de Zuidelijke Oceaan, om te kijken of het echt zo is als ik het me herinner. Het is echt zo. Het is misschien wel de allermooiste plek op aarde, na Zandvoort dan.
‘Shall we gybe?’ vraagt Mitchel. De afspraak om het nu te doen maakten we al voor het eten. Koken over deze boeg is makkelijker dan over de andere boeg. Het is zijn wacht en hij staat achter het roer. We moeten over stag, want de wind is iets gedraaid. Precies volgens verwachting.
Oscar zal de Genua doorhalen naar de andere kant. Ik doe het grootzeil. Nou ja, groot … er zit de hele dag al een dubbel rif in en het is klein en behapbaar. Die heb ik zo naar de andere kant. Er zou prima een rif uit kunnen, maar toen we dat voor het eten even ‘even snel’ wilden doen, schoten de vier reeflijnen muurvast. ‘Even snel’ mag niet aan boord. ‘Even snel’ geeft alleen maar gedoe. Toch trap ik er iedere keer weer in. ‘Doe het dan nu maar.’ Langzaam leer ik. De reeflijnen lossen we morgen op, als we de tijd hebben en voldoende daglicht.
De gijp doen we nu, gecontroleerd. We zitten er alle drie klaar voor en net als Mitchel wil gaan, schreeuw ik ‘No!’. Gevolgd door het commando: ‘Back!’ We zitten te slapen. Er zit nog een preventer op de giek, een bulletalie. Een lijn aan het uiteinde van de giek, die voorkomt dat de giek zomaar naar de andere kant van de boot schiet, bijvoorbeeld door een hoge golf. Gijpen met de preventer er nog op, dat kan niet.
Oscar gaat naar het voordek en maakt de preventer ‘even snel’ los. Hij legt ‘m half op de kikker aan de nieuwe kant en maakt ‘m straks wel vast hoor ik hem mompelen. Ik zou hetzelfde gedaan hebben. We gijpen opnieuw, gecontroleerd, maar de preventer blijft haken achter het randje van de kajuitopbouw. Een rond randje van een paar centimeter, maar net genoeg om achter te haken. Ik zag de lijn voordat we het gingen doen, ik was er niet gerust op, maar liet het gebeuren. Hoe dan? In een flits sta ik op en trek de lijn achter de rand vandaag. De giek zwaait door en komt met een klap tot stilstand. Geen volledige klappijp, maar verre van gecontroleerd. Daarna gaat het pas echt mis.
Ik stap terug in de kuip en zie Mitchel druk met het roer in de weer. De Genua staat ineens weer terug aan de andere kant. Ik gil nog dat ‘ie op moet passen, want op de deze manier gaan we terug en komt er een volledige klapgijp achteraan. ‘Don’t! Steer the other way!’ Ik probeer de grootschoot met m’n volle gewicht tegen te houden, maar de wind is sterker, veel sterker, altijd. Het zeil klapt naar de andere kant en ik val op m’n rug op de rand van de kuip met de grootschoot strak over m’n buik. M’n wervels kraken, vlammende pijn schiet omhoog. Waar de schoot blijft weet ik niet, maar het lukt om eronder uit te komen en naar binnen te gaan. Ik kan nog lopen. Krijg zelfs m’n vest uit en lig, plat om m’n rug op de bank. Boys don’t cry. Huilen helpt niet.
Hoe erg is het? Paracetamol, ibuprofen, diklofenak … morfine? Wachten. Voelen. What’s gonna happen? Het stelt me altijd gerust dat alles aan boord is, maar het liefst gebruik ik niets. De pijn stabiliseert. Trekt het weg of duw ik het weg? Niets gebroken, dan voelt anders. Alles doet het nog, toch? Het zit een centimeter of tien onder m’n schouder bladen. Precies daar waar je zelf niet bij komt. Nu helemaal niet. Ik probeer het niet eens en blijf stilliggen. Niets gebroken. Dan zou echt anders voelen. Pijnlijk, gezwollen, wellicht blauw, anders morgen, maar het is te doen.
We evalueren buiten, kort maar krachtig. Schreeuwen mag je het ook noemen, dat was het. Want zodra ik buiten ben, loopt er iemand zonder lijn naar het voordek. Niet nog meer risico’s. Niet nog meer ’even snel’ doen. Focus! Geconcentreerd en aangelijnd, altijd volgens afspraak. Natuurlijk was het jouw schuld niet, ook niet van de ander. Er is maar 1 iemand verantwoordelijk voor deze pijnlijke actie en dat ben ik zelf. Ik had beter moeten weten, niet denken dat ik met 25 knopen wel even de giek kan opvangen. Het blijft windkracht 6, ook al voelt het als een lichte bries op een zomerse dag omdat we eraan gewend zijn. Niet denken dat ik even snel een lijn kan losgooien als ik niet weet wat de stuurman doet. Voor ‘even snel’ is geen plek aan boord, ook niet vlak voor de finishlijn.
Als ik tien minuten later in bed liggen, hebben we elkaar weer echt gesproken. De adrenaline is wat gezakt. We balen, alle drie, maar we liggen weer op koers. Mitchel en Oscar regelen dat, ik kan de slaap niet vatten. Dit was bijna het einde, met nog dik 600 mijl te gaan net wat te vroeg. Ik bedank het universum, probeer een houding te vinden om ondanks het geschud toch een paar uur te kunnen slapen. Over drie uur is het weer m’n wacht. Langzaam dommel ik weg.
Vier uur later schrijf ik dit. Alles doet het nog. M’n rug is pijnlijk, m’n elleboog ook, maar als dit het is, is dit het en we zullen het wel zien. Even rustig ademhalen. Morgen regent het weer zonnestralen. We zijn gewaarschuwd.
Fri 19 Jan 2024 03:16 (CET)
Scherp
Na het pijnlijke verhaal van gisteren net weer gegijpt.
Alles onder controle. Scherp en alert. Meteen een rif eruit. Pijn is te handelen. Gelukkig. Nog 500 mijl. Zoals het er nu uit ziet gaat dat vanaf hier vrijwel vanzelf… maar altijd alert blijven.
Sat 20 Jan 2024 16:56 (CET)
Nog net geen land in zicht
Werner maakt ook video’s aan boord van KARMA, die kan je hier bekijken.
Werner Toonk
