Ligt in 2025 Holwerd weer aan zee?
Als het een beetje meezit, hebben Waddenzeilers er straks een optie bij en kunnen ze afmeren in de nieuwe passantenhaven van Holwerd. Een droom die uitkomt; in ieder geval voor de bewoners van dit dorp in de kop van Fryslân. Want het moet behoorlijk frustrerend zijn dat elke toerist je wel kan vertellen waar Holwerd ligt maar dat bijna niemand de moeite neemt het dorp te bezoeken. Men passeert er op hoge snelheid, op weg naar de veerboot voor Ameland.
Een interessant idee, dat Holwerd aan zee.
Holwerd lag vroeger daadwerkelijk aan zee. De kerk staat op een kerketerp en deze terp lag, tot de dijkenbouw in 1562, buitengaats. De toren diende met behulp van vuur als lichtbaken voor de schippers. Door landaanwinning kwam het dorp Holwerd in de loop der tijd echter steeds verder van zee te liggen.
Een veerboot werd ouderwets gevonden…
In 1870 werd er begonnen met een verbindingsdam tussen Holwerd en Ameland. Deze dam was bedoeld om landaanwinning te vergemakkelijken. Maar de zee, die toen veel meer vrij spel had dan nu, brak de dam bij stormweer in 1881 en na restauratiewerkzaamheden in 1882 nogmaals. En toen was het geld op.
In 1937 is er als werkverschaffingsproject een nieuwe poging geweest. Maar het lukte opnieuw niet. In 1961 was de laatste poging maar nu in het kader van het opkomende toerisme. Een veerboot werd ouderwets gevonden, de auto had de toekomst. Gelukkig werd ook dit laatste plan uiteindelijk afgeblazen; het eilandgevoel won het van de automobiel. De huidige veerdam is overigens wel aangelegd op het fundament van die oude verbindingsdam. Tot zover de mislukte projecten…
Krimp
Veel terpdorpen in de kop van Fryslân, zoals Holwerd, hebben last van krimp. Gebrek aan werk is één van de oorzaken. Huizen worden niet verkocht en komen leeg te staan. De voorzieningen en dus de leefbaarheid in het dorp wordt minder en minder. Hoe krijg je een leeglopend dorp weer aantrekkelijk? Ineens moet ik denken aan dat RTL4 programma dat een Italiaans spookdorp weer op de kaart heeft gezet. Een briljant, niet voor hand liggend plan is wellicht de oplossing.
In Holwerd trokken de bewoners zich de haren uit het hoofd; het ene na het andere idee passeerde de revue maar geen enkel plan bleek levensvatbaar. Werelderfgoed Waddenzee aan de noordkant van de dijk, krimp en leegstand aan de zuidelijke kant. Tja…
Joop Mulder (Oerol-initiator) vindt dat die de grens van dat Unesco Werelderfgoed verlegd moet en ook de historisch-zeer-interessante terpdorpen erbij betrokken moeten worden. Hij bedacht het project Sense of Place. Dit heeft o.a. als resultaat dat er nu een reus van een vrouw op de dijk bij Holwerd staat (‘Wachten op hoog water’ van beeldhouwer Jan Ketelaar), dat veel bekijks krijgt. Maar kunst op de dijk keert nog geen krimp.
‘Beleefmeer’
Intussen bedacht een lokale projectgroep een plan dat voet aan wal kreeg. Door de dijk door te steken en 35 hectare landbouwgrond onder water te laten lopen zou Holwerd weer aan zee liggen. Natuurlijk met een ‘beleefmeer’ en een passantenhaven. Ook de natuur in het gebied zou er op vooruit gaan en een oase voor vogels worden.
Doen wat je eeuwenlang juist nooit zou doen: een dijk doorsteken…
Landbouwgrond onder laten lopen druist in tegen alle eeuwenoude ideeën over landaanwinning op deze plek. Dat moet bij de inwoners van Holwerd toch geen goed gevoel geven, historisch gezien. Maar door het project Holwerd aan zee te noemen is er een ander oergevoel opgeroepen. Holwerd terug aan zee. Zoals ooit. Dat zou toch mooi zijn. Maar ja, waar haal je 60 miljoen vandaan? Want dat zijn de kosten.
Hier en daar kwamen de eerste subsidiepotjes los. Maar echt opschieten deed het niet. En dan was daar ineens de Postcodeloterij. Of ze even 15 miljoen mochten langsbrengen. Het was alsof Holwerd de Postcodekanjer had gewonnen. Met dank aan de gift van de Postcodeloterij is nu meer dan de helft van de 60 miljoen binnen en durven de inwoners echt in het plan te geloven.
Als ik zelf een rondje door het dorp loop, zie ik dat de neerwaartse spiraal gelukkig al wat gekeerd is. Diverse historische panden zijn prachtig opgeknapt. Er staat nog een handjevol huizen te koop maar veel minder dan een paar jaar geleden. Er is een oude-panden route. Er is een terrasje open. Op de plek waar straks de Waddenzeilers zullen aanleggen, stopt de bus naar Dokkum. Het pand van de voormalige kruidenier staat echter nog te huur. En voor een zonnige februaridag is het er best stil.
Maar er is hoop; je voelt het als je door de oude ‘winkelstraat’ loopt. Ik moet denken aan de reclame van de Postcodeloterij en hoor Gaston in zijn bekende stijl roepen: “In 2025 zou het zomaar kunnen gebeuren en passeert de eerste Wadzeiler de sluis op weg naar de haven van Holwerd. Goeeed bézig!
Holwerd aan zee. Doen wat je eeuwenlang juist nooit zou doen: een dijk doorsteken. Een project dat wellicht het tij kan keren….
