Wat is de Vendée Globe?
Op 6 november klinkt alweer voor de 8e keer het startschot van de Vendée Globe: een vierjaarlijks evenement waarin solozeilers in wedstrijdverband, non-stop, rond de wereld trachten te zeilen. Gemiddeld haalt slechts de helft van alle deelnemers de finishlijn. Door velen wordt de Vendée beschouwd als de zwaarste sportuitdaging ter wereld. Ditmaal verschijnt voor het eerst in de geschiedenis van deze race een Nederlander aan de start; Pieter Heerema.
Wat is dit voor een race en hoe kon het ontstaan?
Het gaat terug naar de jaren ‘50 en ‘60: solozeilen begon steeds populairder te worden, zeker in competitief verband. Ik denk dat het veilig te stellen is dat het ‘Blondy’ Hasler was, die dit in een versnelling bracht. Samen met Francis Chichester heeft hij in 1960 de eerste solo zeilrace over de Atlantische oceaan georganiseerd. Deze race staat nu bekend als ‘the Ostar’. Sinds 1960 word die race nog steeds iedere 4 jaar gehouden. De eerste editie telde slechts 5 deelnemers en werd gestart in Plymouth, Engeland. De finish was in New York.
Het was Chichester die als eerste over de finish ging, na ruim 40 dagen op zee te hebben doorgebracht. Vier jaar later waren er vijftien deelnemers, in 1968 vijfendertig en het deelnemersaantal groeide gestaag.
Men wilde echter grotere uitdagingen: hoe ver kon je gaan? Wat kon een boot hebben? Wat kon de menselijke geest hebben?
Het was wederom Chichester die de grenzen verlegde. Met de Gipsy Moth IV zeilde hij in ‘66/’67 in zijn eentje de wereld rond, met slechts één stop; in Australië.
Het knaagde bij de Engelsen: was het mogelijk om alléén de wereld rond te varen, zonder onderweg te stoppen? Het was slechts anderhalf jaar ná de prestatie van Chichester, dat de Engelse krant de Sunday times een wedstrijd uitschreef. Iedereen die wilde, kon meedoen. De uitdaging was: vertrekken uit een Engelse haven, daarna ten zuiden van Kaap de Goede Hoop en onderlangs Australië, om vervolgens via Kaap Hoorn weer terug te varen naar een Engelse haven. Dat allemaal zonder onderweg te stoppen, zonder hulp van buitenaf en met slechts één persoon aan boord. Negen deelnemers melden zich en vertrokken. Slechts één haalde de finish, na 313 dagen op zee te zijn geweest: dat was Robin Knox-Johnson.
Slechts één haalde de finish, na 313 dagen op zee te zijn geweest: dat was Robin Knox-Johnson.
Inmiddels won het zeezeilen ook bij de Fransen aan populariteit. De Fransman Éric Tabarly werd wedstrijd na wedstrijd eerste en wist de Engelsen te vlug af te zijn. Het voedde de eeuwige rivaliteit tussen de Fransen en de Engelsen. Door de winst van Éric Tabarly, droeg het Franse volk zijn zeilhelden op handen en werd zeezeilen de populairste sport in Frankrijk. Zo begonnen dus de Fransen het solozeilen te domineren. Ze kwamen met snellere boten, betere voorbereiding en een professionelere aanpak.
Toch duurde het nog tot 1982 voordat er weer een solo-rond-de-wereld-race georganiseerd werd. De race werd vernoemd naar de hoofdsponsor van het evenement: BOC, in de volksmond ook wel ‘BOC race’ of ‘BOC Challenge’ genoemd. Deze challenge had echter tussenstops op verschillende continenten. De BOC werd georganiseerd door Phillipe Jeantot en wordt nu nog iedere 4 jaar verzeild; tegenwoordig onder de naam ‘Velux 5 Oceans’.
Vendée Globe
Phillipe Jeantot zelf heeft tweemaal meegedaan aan boord van ‘Credit Agricole’, maar na de BOC race wilde hij nog een stap verder gaan. Extremere boten, een extremere race en een grotere uitdaging, was waar hij naar op zoek was. Het moest dus weer de wereld rond, solo en dit maal non-stop worden. De eerste race werd verzeild in 1988/’89. Vertrek- én aankomstplaats was, en is tot op heden, Les Sables d’Olone in de Franse streek Vendée. Vandaar de naam Vendée Globe. Bij de laatste edities kwamen ongeveer 300.000 mensen naar de start kijken en bezochten in totaal zo’n 1,7 miljoen mensen de race: grote aantallen.
De regels waren simpel: vertrek uit Les Sables, vaar om kaap de Goede Hoop heen, vervolgens ten zuiden van Australie langs, om Kaap Hoorn en dan via de Atlantische oceaan weer terug zeilen naar Les Sables. Dat alles terwijl de boot door slechts 1 persoon bemand wordt, voortgestuwd door zeilen, geen assistentie van buitenaf en zonder stops onderweg.
Dat alles terwijl de boot door slechts 1 persoon bemand wordt, alleen voortgestuwd door zeilen, geen assistentie van buitenaf en zonder stops onderweg.
Inmiddels zijn er regels bij gekomen. Zo moet je minimaal 18 jaar oud zijn. De race dient in een boot gevaren te worden van het type ‘IMOCA Open 60’. Er moet een kwalificatierace succesvol uitgezeild worden, om aan de start te mogen verschijnen. Cursussen op het gebied van communicatie, veiligheid en eerste hulp moeten zijn gevolgd en zo nog wat meer van die zaken.
Het maximale aantal deelnemers was oorspronkelijk vastgesteld op 27, maar dit jaar ontstond er voor het eerst in de geschiedenis van de race een wachtlijst om nog een startbewijs te pakken te krijgen voor de editie van 2016. De race organisatie heeft daarom deze zomer besloten om het aantal deelnemers te verhogen naar 30. Op dit moment zijn er 29 deelnemers op de lijst van 10 verschillende nationaliteiten. Nog nooit waren er schippers uit zoveel landen aan de start van deze ultra zeil-marathon.
Bij de eerste race was de snelste tijd in 109 dagen rond de wereld. In 2012 finishte François Gabart als jongste winnaar ooit (28) in 72 dagen. Dat is nog altijd 2,5 maand geheel alleen: dag en nacht, bij ’tij en ontij’. Continu paraat om zeilen te wisselen; zaken te repareren; tactiek uit te werken aan de hand van weerberichten; persberichten te schrijven; foto’s en films te maken en ga zo maar door. Daarnaast moet je natuurlijk eten en vooral ook slapen. De langzaamste boten zijn vaak 120 tot zelfs 140 dagen onderweg.
Teamsport en solo uitdaging
Het is dan wel een solorace, maar het is toch echt ook een teamsport. Veel mensen zijn betrokken bij het bouwen en klaarmaken van de boot. Iedere zeiler heeft een groot team dat paraat staat om van advies te dienen in geval van nood. Het idee van de Vendée Globe is echter dat hulp van buitenaf niet toegestaan is. Zo mag er niet bevoorraad worden op strategische plaatsen en er mag onderweg geen advies worden gegeven van buitenaf over de te volgen route of het weer. Een simpel voorbeeld: als je een stukje software op je boordcomputer hebt, mag je niet om hulp vragen als je niet weet hoe een bepaalde functie werkt. Je mag wèl om hulp vragen als dat stukje software niet goed werkt en het ‘gerepareerd’ dient te worden. Er zijn zelfs voorvallen geweest waarbij zeilers operaties op zichzelf moesten uitvoeren. Zij hechtten wonden aan hun eigen lichaam. Dat en andere zaken die potentieel levensbedreigend kunnen worden als het verkeerd gaat, komen voor.
Juist omdat je alles zelf op moet lossen, je maanden achtereen geen normale hoeveelheid slaap krijgt en geen contact met andere mensen hebt -in combinatie met het feit dat deze boten zo snel en daardoor oncomfortabel zijn- maakt de Vendée de zwaarste sportuitdaging ter wereld.
