Mee met de Zeezeilers: De Horta-Saint Malo-ervaring
Ruim 40 jaar geleden begonnen op het voormalige eiland Marken, zijn De Zeezeilers alweer jaren gevestigd in Harlingen van waaruit zij hun instructietochten plannen. Voor de deur de Waddenzee, een van de meest unieke en uitdagende zeilgebieden in Europa als het gaat om navigatie en tochtplanning. Bij De Zeezeilers kan je terecht voor theoretische en praktische CWO of RYA-cursussen of avontuurlijke tochten en oceaanoversteken. De instructeurs zijn ervaren en gecertificeerde zeezeilers die er plezier in hebben hun kennis over te brengen op de cursisten. Maandelijks vertellen zij over hun ervaringen op Zeilhelden.
Zeilen kon ik al. Opgegroeid met wedstrijdzeilen in een Schakel, toen de stalen tweemast-zeilsloep van mijn ouders overgenomen en daarmee Friesland, het IJsselmeer en de Wadden bezeild, daarna met een Etap 32 de Noordzee erbij en via mijlen-makers met de Zeezeilers verder uitgebreid naar Engeland en Bretagne. Door gezondheidsissues van mijn vrouw helaas ons schip moeten verkopen en het plan om onze zeilgrenzen verder te verleggen moeten begraven. Maar ja, dat “verlangen naar de zee”, hè, dat gaat niet over. De Zeezeilers biedt interessante trajecten, die stukjes van die droom toch werkelijkheid kunnen maken.
Wat brengt een tocht met de Victoria, een 60 ft. Swan?
Dat begint dan toch met die “eindeloze onmetelijkheid van de zee”. Van De Azoren naar Saint Malo in Bretagne is hemelsbreed zo’n 1200 nM, wij voeren er ruim 1400. De ervaring van oneindigheid is er al na een dag en een nacht zeilen. Op de Noordzee ben je dan, afhankelijk van je precieze bestemming, aan de overkant, ben je ’s nachts druk bezig geweest windmolenparken en boorplatforms te ontwijken en drukke shipping-lanes keurig haaks over te steken. Op de Noordzee ben je eigenlijk geen moment zonder dergelijke bewijzen van menselijke beschaving. Op de oceaan ontbreken die bewijzen vrijwel volledig. Af en toe verschijnt er een schip op je plotter, maar die passeert dan op een afstand Harlingen-Vlieland: goed om te weten dat ze daar vaart, en een tanker op volle snelheid, is echt binnen de twee uur in de buurt, maar dat is het dan ook wel.
Hier ben je echt alleen in een wereld, die toebehoort aan al die ongelofelijke dieren die zich af en toe komen melden; elke middag een gezellige groep dolfijnen, bij de Azoren in de buurt een potvis-gezinnetje op een meter of 100 van de boot, verder dwergvinvissen, grienden; ongelofelijke dieren die je nergens levend kunt bekijken, alleen opgezet in musea. Maar als je ze traag ziet opduiken, een fonteintje spuiten en langzaam weer onder ziet duiken, dan voel je je echt te gast in hun domein. De enige bewijzen van menselijke “beschaving” zijn de plastic flessen die je te vaak ziet, motiverend om zelf alle plastic verpakkingen op te sparen om ze in de haven weg te kunnen gooien. Ook de golfslag heeft op de oceaan een andere dimensie. Met een beetje wind staat er zo golven van een meter of vier, vijf; maar omdat een een periode hebben van 10 tot 15 seconden zeil je daar rustig op en af. Alles is groter en trager en ook dat geeft dat gevoel van “eindeloze onmetelijkheid”
De zeil-technische en -tactische keuzes aan boord volgen hetzelfde trage ritme. Op zo’n 60-voeter duurt elke manoeuvre minstens een kwartier. Voor gijpen met spinaker-boom in de genua namen we als -op dit schip- onervaren bemanning een half uur. Een goed rif zetten nam zeker zo lang. Tijdens onze overtocht hadden we te maken met een weersysteem, waarbij de restanten van orkaan Erin terugkeerde naar Europa en zich daar misschien zou samenvoegen met twee lagedrukgebieden in onze regio. Dat zou samen een kans geven op meer dan 40 knopen wind als we er te dichtbij zouden komen, maar een te grote afstand gaf weer grote gebieden met windstiltes.
Sowieso is de afstand die je na 12 uur in de kaart zette altijd weer een teleurstellend klein stukje van de vorige potloodstip vandaan, maar je denkt in dagen bij de weinige koerswisselingen. Als het tuig eenmaal staat voor een koers van 120°, dan blijf je die 120° varen ook al draait de wind een paar graden; zolang het ongeveer noordoost gaat zijn mijlen belangrijker dan de kompaskoers. Ik vond het wennen om steeds het driehoekje wolk/ster-windhoek-kompaskoers te maken en daar op het sturen. Het sturen van zo’n groot schip, dat veel trager reageert dan ik bij kleinere schepen gewend was is trouwens toch ook iets waar je eerst gevoel bij moet krijgen. Ik raakte vaker de koers dan ik wilde en kwam dan al overcompenserend op een zwabber-koers terecht, toch wel gênant met 60 jaar zeilervaring. Maar in tien dagen oceaan kom je eigenlijk alle weertypes en golfhoogtes tegen, voldoende om an het eind van de trip controle over het schip te voelen.
Tot slot het leven aan boord. Tien dagen zonder contact met het thuisfront, met de schipper en vier mensen die je niet kent, en die soms andere doelen hebben voor de trip dan jij.
In ons team zaten twee mannen die net hun schip voor de wereldzeeën hadden gekocht en vooral ervaringsmijlen wilden maken en twee kustzeilers. Zo’n kleine crew levert overigens een pittig wachtschema op van vier uur op, vier uur af overdag en ’s nachts drie uur op drie uur af. Je komt eigenlijk vrij snel in dat ritme, je slaapt ook overdag veel en de vrije tijd gaat veelal op aan koken, brood bakken, schoonmaken. Wij namen onze warme maaltijd om een uur of 1 ’s middags, als eigenlijk iedereen wakker is. Dat verse ingrediënten, groenten, vlees en vis, de eerste week net halen, was een belangrijk inzicht.
Gelukkig is er altijd voldoende blik aanwezig en houden courgettes, appels, sinaasappels het langer. Dat de Victoria beschikt over een watermaker, bespaarde ons de zorg over vers water en gaf zelfs de luxe van een douche. Niet luxe, maar essentieel op zo’n trip zo ver van land, zijn reserveonderdelen. Toen we de motor wilden starten weigerde de startmotor, die hebben we onderweg vervangen. Al met al een leven dat draait om zeilen, eten en slapen, met weinig ruimte voor iets anders dan af en toe een stukje lezen.
Wat heeft de trip van De Azoren naar Bretagne me gebracht? Een onvergetelijke zeilervaring, die mijn verlangen naar de zee eerder heeft aangewakkerd dan gedoofd.
Lex de Boer
