Het mysterie van de paling
Op 5 juni 2022 is de palingaak Korneliske Ykes II vertrokken naar de Oostzee. In 2019 voer de aak naar Londen. Voor het eerst sinds 80 jaar lag er weer een palingaak aan de kade in de Engelse hoofdstad. Tussen 1886 en 1936 voeren vele aken in de wintermaanden ook naar de Oostzee. Niet om paling te verkopen, maar juist om paling in te kopen.
Velen kennen de paling in gerookte vorm. Ontdaan van zijn vel en in stukjes gehakt, vindt zo’n paling zijn weg naar de maag. Heerlijk! Dat smaakt naar meer! Vissers kunnen dat beamen, want gevangen paling vindt nog steeds gretig aftrek. Dat was vroeger al het geval, toen de paling die Friese vissers vingen met duizenden tegelijk, levend in een bun, door palingaken naar Londen werd vervoerd. Over zee op pure windkracht. Paling eten we al eeuwen en dat doen we nog steeds.
Op zich niet raar, want de vette paling is gezond en lekker. Maar wat weten we eigenlijk over paling. We weten hoe paling smaakt, we weten dat paling vier keer in zijn leven een metamorfose doormaakt: van wilgenbladlarve, glasaal, gele aal naar geslachtsrijpe grijze aal. We weten alleen niet waar paling vandaan komt. Ja, geslachtsrijpe volwassen palingen zouden paren in de Sargassozee, een gebied in de Atlantische oceaan ten westen van de Verenigde Staten. De eerste die daar enig bewijs voor dacht aan te dragen was de Deen Johannes Schmidt. Twintig jaar lang bevoer hij de oceaan en ving overal wilgenbladlarven en hoe dichter hij bij de VS kwam, des te kleiner werden die larfjes. Heeft hij ooit een paling zien paren? Nee, nooit. Veel van zijn bevindingen werkte hij uit in de Carlsberg-brouwerij, waardoor we zeker weten dat paling en bier al een eeuw lang bij elkaar horen.
Voor Johannes Schmidt en zeker ook na hem hebben vele wetenschappers geprobeerd te bewijzen dat palingen paren in de Sargassozee. Dat bewijs is er nog steeds niet, het blijft een theorie, ook al is het een theorie die hoogstwaarschijnlijk waar is. Misschien niet meer zo’n groot raadsel als 2000 jaar geleden, maar zeker weten doen we het nog steeds niet. De oorsprong van de paling blijft daarmee tot op de dag van vandaag een mysterie.
Dat geldt ook voor het afnemen van het aantal palingen. De laatste decennia is dat sneller gegaan dan in de eeuwen daarvoor. Ligt dat aan ziektes, aan vervuiling, aan toegenomen aantal roofdieren, aan blokkades die mensen hebben opgeworpen tegen de migratie van zoet naar zout of aan overbevissing. Allemaal oorzaken die een rol spelen in meerdere of mindere mate. Duidelijk is dat het aantal palingen drastisch afneemt en dat dit voer is voor discussies tussen wetenschappers.
We weten niet waar paling vandaan komt en we weten niet waarom de paling langzaam uitsterft (althans, dat denken we nu). Je zou wetenschappelijke rapporten kunnen lezen om daar meer over te weten te komen, maar die rapporten zijn vaak niet de meest leesbare stukken tekst die je kunt vinden. Gelukkig heeft de Zweed Patrick Svensson er in 2019 een boek over geschreven. Hij grijpt je bij je lurven (waarvan we ook niet precies weten waar die zitten) en sleept je mee het verhaal in. Anders gezegd: hij vangt je en laat je niet meer los. In het Nederlands is de titel: De lange weg naar huis. Over een vader, een zoon en de paling. Lees het en je weet daarna precies wat we nog niet weten en waarom.
Met dank aan de bemanning van de Palingaak KYII
