Briek’s Blog: Russisch Spiegelzeil
Als je na bijna 30 jaar ‘Waterkampioen’ je bureau opruimt, kom je altijd dingen tegen die je gewoon in al die jaren nooit weg kón gooien. Op Zeilhelden.nl graaien we – volstrekt onregelmatig trouwens – in die la om er wat bijzonders uit op te diepen.
Het ding stond al in de Bonds-kelder toen ik er in 1988 voor ’t eerst kwam. Een manshoge legergroene zak met daarop het logo van de Olympische Spelen in Moskou van 1980. Als je ermee rammelde klonk het onmiskenbaar naar aluminium. ’t Leek op een bungalowtent of zoiets, maar navraag bij de toenmalige hoofdredacteur (Rob Olieroock) leerde dat het om een heus Russisch ‘watersportattribuut’ ging – al wist hij ook niet precies wat. Best bijzonder, want Rusland was toen nog Sovjet Unie. Een lezer had het jaren daarvoor eens gebracht en sindsdien stond het werkloos in de krochten van het ANWB-gebouw. Als ik wilde, mocht ik er wel wat mee. Zo gezegd, zo gedaan. Met m’n toenmalige collega Lars Walder zeulde ik het pakket uit de kelder en op de redactie deden we een poging de gebruiksaanwijzing te ontcijferen. Geheel in cyrillisch schrift, dus dat ging hem niet worden, maar er zat een redelijk duidelijke bouwtekening bij.
Geheel in cyrillisch schrift, dus dat ging hem niet worden, maar er zat een redelijk duidelijke bouwtekening bij.
Het ging om een soort buitenboordmotorsteun met daarop een soort Optimistentuig en eronder een soort roer. Let wel: allemaal ‘een soort’… Het gevaarte kon aan de spiegel van een (roei)boot worden bevestigd waarna je er in één klap een heuse zeilboot van had geknutseld. Het Olympisch logo op zowel de zak als de gebruiksaanwijzing was ons een raadsel. We vermoedden dat ’t één of andere Russisch staatsbedrijf had geprobeerd een slaatje te slaan uit de Spelen in Moskou en het Olympisch logo had gebruikt om er nog wát van te maken. Want met sportiviteit – laat staan van Olympisch niveau – had het geval niet zoveel van doen.
We regelden een roeiboot in de Doeshaven, reden met een auto vol Russisch materiaal naar Leiderdorp en knutselden ter plekke het ‘Spiegelzeil’ (zoals wij het inmiddels noemden) in elkaar. Zonder veel moeite trouwens, want ’t paste allemaal keurig. Nadat we met vereende krachten (want zwaar was het wel) de constructie achterop de roeiboot hadden geschroefd viel al meteen op dat die wel érg ver achterover lag – en dan zat er nog niemand aan de helmstok. Toen daar niet veel later wél iemand zat, was er achter nog ongeveer drie centimeter vrijboord over. Maar goed dat er niet teveel wind stond.
Daarover gesproken: wind was sowieso niet aan het Russisch Spiegelzeil besteed. Het werkte niet – het kón ook helemaal niet werken. In het verlengde van de helmstok zat namelijk naar achteren toe een gefixeerde buis die diende als aangrijpingspunt voor de schoot. Met andere woorden: als je de helmstok bewoog, bewoog die buis mee en daarmee de stand van je zeil. Loefde je op, dan stond het zeil dwars achter de boot. Viel je af: dito. Je lag per saldo de hele tijd gewoon stil. Het enige dat lukte was voor de wind wegdrijven. Maar terugkomen deed je dan nooit meer. Het Spiegelzeil verdween opnieuw in de kelder; ik heb geen idee of het daar nog altijd staat.
Het enige dat lukte was voor de wind wegdrijven. Maar terugkomen deed je dan nooit meer.
Zouden in het Rusland van de jaren tachtig van de vorige eeuw veel mensen een Spiegelzeil hebben aangeschaft, vraag ik me nog altijd af. Hun eigen betaalbare ‘zeilboot’ en in een soort desperate hoop dat de glans van de Olympiade daarmee ook een beetje hún glans zou worden?
Apetrots sjouwden ze in het weekend die grote groene zak met Moskovisch Olympisch logo voor de eerste keer de armoedige jachthaven op. Om niet veel later te ontdekken dat het slechts nutteloze schone schijn betrof. De zoveelste desillusie. Niets meer dan zonde van materiaal, arbeid en tijd. Net zoals alle linkerschoenen die ze de hele week maakten, zonder dat ook maar iemand wist of er – god weet waar – ook nog de bijbehorende réchterschoenen werden geproduceerd.
Ik stel me zelfs wel eens voor dat het niemand minder dan Gorbatsjov zélf is geweest die dankzij het Spiegelzeil de ogen werden geopend. Voor de wind wegdrijvend zonder enige mogelijkheid om terug te komen. Zoals eigenlijk ook z’n land op dat moment deed. Waarmee het Spiegelzeil de kiem legde voor de latere Glasnost en Perestrojka.
Misschien zat er wel meer achter het Spiegelzeil dan wij ooit konden vermoeden… Ypa! Ypa! Ypa! (Driewerf Hoera voor ’t Spiegelzeil).
Jan Briek
