Met Ross naar Rio! De échte legacy van de Olympische Spelen
Yvette Ross woont in Rio en schrijft voor Zeilhelden in de aanloop naar de Olympische Spelen over het leven in Rio, de eigenaardigheden van de Brazilianen en ze geeft tips aan Rio-gangers.
Het leven in Rio vindt buiten plaats en dat betekent op het strand of langs één van de meren. Elke ochtend is het strand vol met mensen die een veelheid aan sporten beoefenen voordat ze gaan werken en er staan partytenten van de gemeente Rio met de logo’s van Rio 2016 en de Olympische ringen om de broodnodige schaduw te verzorgen. Mensen doen er ’s ochtends aan fitness, beachvoetbal, beachvolleybal, beachvoetvolley, beachtennis en yoga. Er zijn mensen die zwemmen en afhankelijk van de golven wordt er geSUPt of gesurft. En er is ook nog een ‘boulevard’ waar wordt gewandeld, gerend en gefietst. Een drukte van jewelste!
Sporten is gelukkig niet alleen voor de welgestelde Cariocas weggelegd, ook in favela’s wordt gesport. Sinds jaar en dag zijn er diverse sportstimuleringsprojecten en een aantal van de beste sporters die Brazilië kent, komt uit een favela of achterstandswijk. Denk bijvoorbeeld aan Pelè en Ronaldo. Favela’s, we horen en lezen er veel over en iedereen heeft er wel een beeld bij, maar wat is het nou precies? Het gemiddelde antwoord van de mensen op straat is dat het een van oorsprong illegale wijk is die is gebouwd tegen de bergen met vooral onverharde wegen. De huizen zijn van ondermaatse kwaliteit, voldoen niet aan de bouwvoorschriften en lang niet alle huizen zijn aangesloten op gas, water, licht of riolering. Als je door Rio rijdt, herken je de favela’s direct aan de prettige chaos van veelkleurige huizen waar verdieping op verdieping is gebouwd. Maar, het is zeker niet alleen romantiek. De negatieve kant van de favela’s is dat er extreme armoede heerst en dat velen door drugsbendes worden geregeerd. Schoolgaande kinderen krijgen thuis niet of weinig te eten, tienermeisjes zijn zwanger en er komen ziektes en gebreken voor die je in Nederland allang niet meer ziet. Een omgeving die weinig toekomstperspectief biedt en waar niet eenvoudig aan te ontsnappen is door een groot verschil tussen de sociale klassen in Brazilië.
Sporten is gelukkig niet alleen voor de welgestelde Cariocas weggelegd, ook in favela’s wordt gesport.
Gelukkig gloort er een lichtpuntje aan de horizon, de legacy (erfenis) van de Olympische Spelen. Rio is niet alleen gaststad van het grootste sportevenement ter wereld, maar gebruikt de Spelen ook om de stad te verbeteren voor toekomstige generaties. Zo is in 2012 de eerste GEO school ontstaan in Santa Tereza (https://en.wikipedia.org/wiki/Santa_Teresa,_Rio_de_Janeiro). GEO staat voor Ginásio Experimental Olímpico. In deze wijk was vanwege geweld en criminaliteit een Japanse school vertrokken en de gemeente heeft daarop een verbeterplan ontwikkeld. Het doel was om kinderen op te leiden tot burgers en atleten door ze hele in plaats van halve dagen onderwijs te bieden en sport een prominente rol te geven. Inmiddels zijn er 4 GEO scholen in Rio die aan ongeveer 1500 kinderen les geven. Na de Spelen wordt de 5e school geopend op het Olympic Park waar nog eens 1000 kinderen terecht kunnen.
Op deze scholen zitten kinderen in de leeftijd van 10 tot 15 jaar waarvan een groot aantal uit de diverse favela’s komt. Om te worden toegelaten, wordt op basale fysieke vaardigheden getoetst en er wordt ook gelet op hun mentaliteit en waarom ze sporten zo leuk vinden. In de eerste weken krijgen ze alle sporten aangeboden om uiteindelijke te specialiseren in 1 sport. En dan? Helaas, er is na deze school geen passend vervolg waarbij sport een integrale rol uitmaakt van het onderwijs. Vervolgonderwijs is de verantwoordelijkheid van de staat en die lijkt de ambitie van de stad Rio niet te delen. Maar het is zeker niet helemaal verloren. Het blijkt namelijk dat een klein deel van de kinderen daadwerkelijk een topsport potentieel heeft en door commerciële clubs wordt ondersteund in hun vervolg. Een klein deel stroomt uit naar een reguliere school en verreweg het grootste deel van de kinderen gaat naar de top van de federale scholen. Een niveau dat zonder GEO waarschijnlijk nooit bereikbaar was geweest.
De verantwoordelijke ambtenaar van de gemeente Rio noemt het zelf een groot succes, maar het zijn dure scholen. In deze tijd van economische crisis is het lastig om ze in de huidige vorm overeind te houden en met de gemeentelijke verkiezingen later dit jaar is het onduidelijk of het politieke klimaat positief zal blijven. Toch doen de scholen er samen met de gemeente alles aan om een duurzaam model te ontwikkelen zodat de scholen kunnen blijven bestaan. Wat hen betreft gaat het dus gewoon door!
NOC*NSF heeft een samenwerking met de gemeente Rio om onder andere met oud-Olympiërs uit Nederland sportclinics te geven aan de kinderen van de GEO scholen.
NOC*NSF heeft een samenwerking met de gemeente Rio om onder andere met oud-Olympiërs uit Nederland sportclinics te geven aan de kinderen van de GEO scholen. Twee weken geleden waren Hinkelien Schreuder en haar trainingspartner Bastiaan Tamminga met NOC*NSF in Rio en ik mocht een dagje mee. Het was hartverwarmend om het enthousiasme van de kinderen te zien, de aanbidding van Hinkelien en Bastiaan die er speciaal voor hen waren om zwemles te geven. De liefde die de kinderen gaven, maar ook vooral zochten. Ik heb heel wat geknuffeld die dag!
Terug naar de legacy van de Olympische Spelen. Natuurlijk is dat het fietspad, de stadions, de metro, de busbaan, het museum en hopelijk een schone Guanabara Bay. Maar, het zijn vooral ook de kinderen van de GEO scholen die door middel van sport vaardigheden leren die hen helpen in hun schoolloopbaan en carrière daarna. Zij zijn het die over 20 tot 30 jaar in de posities werken om het land verder te ontwikkelen en op hun beurt toekomstige generaties gaan inspireren. Is dat niet de echte legacy van de Olympische Spelen? I’m a believer!
