Vreemde lifters aan boord
Midden op de oceaan tijdens het wachtlopen, je zintuigen op scherp bewust van alles wat er om je heen gebeurt. Turend naar de sterren en een passaatwind die je wang streelt. Plots doemt daar een reusachtige schaduw op over het voordek, in het schijnsel van de maan. Een Jan-van-gent cirkelt boven de mast, zoekend naar de juiste wind om op de zaling te kunnen landen. Adrenaline giert door mijn lijf, er gebeurt gewoon verder niet zoveel op zo’n immense oceaan.
Na vijf pogingen lukt het de Jan-van-gent met een spanwijdte van 1.80 meter om te landen. Ik juich nog net niet in de kuip, terwijl Riders on the storm in mijn oor galmt. Ik neem nog even een moment alleen met de vogel, en maak dan de rest wakker. Met open mond staren ze naar boven, en net op dat moment, tot grote ergernis van de schipper, laat de vogel een bruine streep achter op het spierwitte zeil.
Dit was een uitgeputte en wellicht verdwaalde zeevogel, nog vreemder is een landvogel aan boord. Na observatie is gebleken dat sommige vogels, met een schip dat de haven verlaat, meevliegen en aan boord meeliften. Zodra er weer land in de buurt is, laten ze het schip weer achter zich.
Twee nachten later, land er een stormvogeltje een meter achter me in de kuip, ik vind het wel een aangenaam gezelschap zo in de eenzame nacht. Telkens kijk ik achter me of het vogeltje er nog is en staren we elkaar nietszeggend aan. Zeilers en vogels hebben wel wat met elkaar. Volgens een oude legende is een albatros, de grootste vliegende vogel die er bestaat, de reïncarnatie van zeilers die op zee het leven hebben gelaten.
In dit geval liet de stormvogel het leven, toen ik plots opstond omdat ik dacht een lichtje te zien in de verte. Van schrik vloog het vogeltje op en belande in de windgenerator. Veertjes dwarrelden treurig om me heen. Het kan haast niet anders dan dat de overlevingsdrang, de angst voor de mens overwint bij deze vreemde lifters. Uitgeput, hongerig en bij gebrek aan zoet water, kiezen ze er noodgedwongen voor om zeilers soms dagenlang gezelschap te houden.
Speciaal voor zeilers die zeereizen maken is er het Birding Aboard project, een website waar je de vogels die je op zee tegenkomt kunt melden. Op deze manier ben je als zeiler een belangrijke bron voor onderzoekers en natuurbeschermers. Meedoen is makkelijk, je maakt een foto van de vogel en noteert de coördinaten. Voor meer informatie www.birdingaboard.org
Maar wat moeten we nu eigenlijk doen met die vogel aan boord, ik vraag het marien bioloog Mardik Leopold van Wageningen UR.
Een Jan-van-gent kan prima zwemmen en was waarschijnlijk even op zoek naar droge voeten. In zo’n geval, even in de gaten houden of hij zelf weer kan vertrekken en anders zonder omhaal van boord gooien (liefst tegen de wind in). Stormvogeltjes komen vaak ’s nachts aan boord, aangetrokken door de verlichting. Ook deze mag je gewoon van boord gooien, wel oppassen dat er geen meeuwen of stormvogels achter het schip hangen als je zo’n mini loslaat, want dan is het vogelvoer.
Landvogels zijn een andere kwestie. Die zijn vaak uitgeput en zouden ten dode zijn opgeschreven als er niet net toevallig een schip passeerde. Insecteneters zijn bijna niet in leven te houden, zaadeters daarentegen wel. Vis-en vleeseters ook wel. Maar sommige vogels zijn zo schuw dat je ze zoveel stress bezorgt met je goede bedoelingen, dat je misschien meer kwaad dan goed doet. En heel bange vogels willen zelf vaak niet eten, die moet je dan het voedsel letterlijk in de strot (niet de luchtpijp) duwen, plus water.
Het is dus vooral een kwestie van je gezond verstand gebruiken en dat begint met jezelf de vraag stellen: wil/ moet/ kan ik ingrijpen in de natuurlijke loop der dingen? Dat is ook een ethische kwestie, waar je verschillend over kunt denken.
Saskia Poelman
